Zapraszamy do wspólnej refleksji nad momentem przejścia, które były sekretarz generalny ONZ Ban Ki-Moon nazwał Wielką Przemianą.
Podczas naszego Festiwalu Rodzin Biznesowych podejmiemy tematy trwania, rodziny i dobra, które są najlepszymi katalizatorami Wielkiej Przemiany, dziejącej się na naszych oczach.
Żeby lepiej zrozumieć wyżej wspomniane procesy, prześledzimy oś kontinuum od biznesu "as usual" przez zrównoważony rozwój po podejście oparte o regenerację. Mamy nadzieję, że niniejszy tekst przybliży kluczowe pojęcia, które niejednokrotnie pojawiają się w narracji związanej ze zrównoważonym rozwojem biznesu i wspólnym dobrem, stanowiącym ważny podtemat naszego Festiwalu.
Przez wieki ludzie mówili, że świat jest w trakcie wielkich zmian. Niemniej poziom i stopień globalnych przemian, przed którymi stoimy dzisiaj, jest o wiele głębszy niż w jakimkolwiek innym okresie mojego dorosłego życia. Nazywam ten okres Wielką Przemianą […]. Wierzę, że otwiera się przed ludzkością wyjątkowa szansa, ponieważ zmiany, przed którymi stoimy, są tak głębokie, że decyzje, które podejmiemy, będą miały istotniejszy i trwalszy wpływ niż jakikolwiek dotychczasowy zestaw decyzji ostatnich dekad. Nie mamy czasu do stracenia [1].
– Ban Ki-Moon
Degradacja
Kiedy przyjrzymy się diagramowi „Regeneracja wychodzi poza zrównoważony rozwój”, zobaczymy spektrum — drogę, której jesteśmy częścią. Autorzy rozpoczynają podróż w miejscu, które powszechnie nazywamy „business as usual”, gdzie niejednokrotnie, w zakresie obowiązującego prawa dopuszcza się niszczenie ekosystemów i społeczeństw, tak daleko, jak pozwalają na to organy regulacyjne. To przestrzeń, w której jest przyzwolenie na nadmierną eksploatację zasobów naturalnych, wyjałowienie gleby, utratę bioróżnorodności, zależność od paliw kopalnych, rozwarstwienie społeczne czy obojętność na zmiany klimatyczne. Degeneracja jest zjawiskiem systemowym i powszechnym.
Jednym z przykładów opisujących społeczną i środowiskową degradację, do której m.in. przyczyniły się praktyki biznesowe, jest katastrofa na Odrze z 2022 roku. Raport Komisji Europejskiej z lutego 2023 roku przygotowany przez Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej i Europejską Agencję Środowiska jasno wskazał, że masa silnie zasolonej wody wraz z toksycznymi algami pochodziła z Kanału Gliwickiego i musiała mieć związek ze zrzutami ścieków kopalnianych, w tym Jastrzębskiej Spółki Węglowej czy Polskiej Grupy Górniczej [8].
Malowanie na zielono
Kolejnym etapem na osi kontinuum jest przejście ze strefy „czerwonej” do „zielonej”, w której organizacje wykonują pewną pracę na rzecz zmniejszenia zanieczyszczenia, ograniczenia zużycia energii, otwarcia się na źródła odnawialne czy rozwiązania cyrkularne. Niejednokrotnie, działania te są wpisane w strategie organizacyjne na poziomach marketingu, employer brandingu lub CSR (z ang. Corporate Social Responsibility, korporacyjna odpowiedzialność biznesu).
Niestety zdarza się, że jest to etap nasycony działaniami o charakterze greenwashingowym, jak na przykład wprowadzenie przez McDonalda papierowych słomek nienadających się do recyklingu. Niemniej jak wspomina jeden z autorów — Daniel Christian Wahl, jest to krok konieczny w podróżny do regeneratywnej przyszłości.
Dopiero systemowe włączenie i synergia strategii zrównoważonego rozwoju ze strategią biznesu, daje szanse na trwałe wejście organizacji na ścieżkę tzw. sustainability w oparciu o budowanie zrównoważonych przewag konkurencyjnych.
Zrównoważony rozwój
Następnie dochodzimy do trwałego, neutralnego punktu wpływu, w którym w końcu, nie szkodzimy! Zrównoważony rozwój został zdefiniowany jako taki, który odpowiada obecnym potrzebom ludzi bez ograniczania przyszłym pokoleniom możliwości do zaspokojenia swoich potrzeb [5].
Zrównoważoną strategią biznesową możemy określić taki sposób działania organizacji, który z jednej strony buduje trwałą wartość biznesową dla właścicieli i udziałowców, z drugiej buduje trwałą wartość społeczną i środowiskową dla wszystkich kluczowych interesariuszy.
Przykładem budowania wartości społeczno-środowiskowej jest ograniczanie emisji gazów cieplarnianych, w tym przede wszystkim dwutlenku węgla. Do globalnych firm, które już ogłosiły swoją neutralność węglową, należą takie sławy jak Google czy Interface. Interface sam o sobie mówi w następujący sposób:
Wszystko, co robimy, jest neutralne pod względem emisji dwutlenku węgla – żadnych skrótów, wykluczeń, wyjątków ani drobnego druku [6].
– Interface
Niestety, problem polega na tym, że od czasu rewolucji przemysłowej jako ludzkość wyrządziliśmy tak wiele szkód środowiskowych, że aby wrócić do równowagi, musimy odrobić straty. Przed nami długi i powolny proces głębokiej regeneracji i odnowy wzajemnie powiązanych ze sobą ekosystemów przyrodniczych, społecznych i gospodarczych, za którymi stoi przede wszystkim zmiana świadomości i nawyków, w tym konsumenckich.
Renowacja
Tym samym, gdy wychodzimy poza zrównoważony rozwój i zaczynamy pracować nad odbudową skutków 250 lat uprzemysłowienia i 5000 lat wylesiania, przechodzimy do fazy nazwanej “restorative”, przetłumaczonej na potrzeby niniejszego artykułu jako „renowacja”, „odbudowa”.
W tym przypadku autorzy modelu podkreślają znaczenie intencji, która kieruje decyzjami poszczególnych organizacji i liderów w procesie odnawiania zasobów. Jest to etap, w którym decydenci nadal przyznają sobie prawo do opanowywania przyrody i działania z perspektywy manipulatorów czy pryncypałów. Rodzi to wciąż ryzyko mechanistycznych i inżynieryjnych rozwiązań, które mogą skutkować nieoczekiwanymi i negatywnymi efektami ubocznymi w długim terminie.
Regeneracja
To, co będzie charakteryzowało moment przejścia do wyłaniającego się nurtu regeneracji, to ponowne połączenie się z naturą i mentalna integracja umożliwiająca zrozumienie, że jesteśmy częścią przyrody, od której jesteśmy zależni. To ważny punkt startowy, który w biznesie otwiera przestrzenie na radykalne innowacje (oparte np. o mimikrację), nowe modele biznesowe, czy zdrowsze relacje w całym ekosystemie.
Jak mówi Laura Storm i Giles Hutchins w swojej książce "Regenerative Leadership" regneratywne podejście to takie, w którym człowiek na wielu poziomach czuje się integralną częścią całego życia na Ziemi, charakteryzuje się głęboką świadomością, że jesteśmy częścią ewolucyjnej podróży — życia, które samo w sobie ma zdolność stwarzania warunków do jeszcze większej ilości życia [7]!
Regeneratywne organizacje to przyszłość i nadzieja na biznes, z którego możemy być dumni, który jest miejscem pączkowania innowacji i wzorców zachowań budujących odporne społeczeństwa. Potrafimy sobie wyobrazić i widzimy już przykłady firm, które poprzez swoje działania regenerują ekosystemy na dużą skalę poprzez lokalnie zorganizowane działania zakorzenione w mądrości i znajomości potencjałów danych społeczności i miejsc oraz zmieniają swoje modele ekonomiczne (zobacz więcej o Doughnut economy – A healthy economy should be designed to thrive, not grow | Kate Raworth). Jest to prawdopodobnie jedyna droga do odwrócenia globalnych wyzwań, z którymi przyszło nam się mierzyć.
Ustabilizowanie klimatu (tutaj globalny cel mówi o utrzymaniu wzrostu temperatury na świecie poniżej 1,5°C), wsparcie i umożliwienie przejścia do gospodarki opartej na biomateriałach czy produkcji i konsumpcji o obiegu zamkniętym, to droga do społecznej i gospodarczej regeneracji, odporności, solidarności i globalnej współpracy.
To proces uczenia się, jak żyć dobrze — razem — na jedynej wspólnej planecie, którą mamy.
Festiwal Rodzin Biznesowych
Właściciel rodzinnego biznesu, „sadzi drzewa, które go przeżyją”. Ze względu na swoje zaangażowanie i długoterminową orientację podejmuje ryzyko i robi rzeczy, które mogą wydawać się sprzeczne z dotychczasową wiedzą zarządzaniu. Ten sposób myślenia wpływa na sposób prowadzenia firmy, zwiększa determinację, wolę rozwoju i trwania przez pokolenia. Niekoniecznie nawet samej firmy, a pomnażanej własności i sile, która może wynikać z tego kapitału.
Własność, która zobowiązuje to opowieść o marzeniu, by nasze dzieci, wnuki przejęły podobną perspektywę. A ze względu na kontekst historyczny, zdolność do czerpania z mądrości przodków-pionierów-założycieli wykluwa się na naszych oczach. To jeden z najdonioślejszych momentów w polskiej historii biznesu! Uczymy się jak transferować wiedzę, władzę, własność w oparciu o wspólne wartości i wizję z pokolenia na pokolenie.
Dziedziczymy sukcesy i porażki, marzenia i plany, życiowe lekcje i traumy, które w każdej swojej odsłonie są najprawdziwszymi skarbami, jeżeli TRWAMY jako biznesy, jeżeli potrafimy wprowadzić do naszej RODZINY harmonię, jeżeli potrafimy działać razem, w imię większego DOBRA.
Dlatego, tym razem do międzygeneracyjnego spotkania zapraszamy całe rodziny biznesowe, które w otoczeniu natury i życzliwej społeczności Family Business pragną rozwijać się i odkrywać swoją prawdę, swoją moc, swoje korzenie.
Bo czy jest coś piękniejszego niż pokolenia uczące się od siebie wzajemnie, wobec wyzwań XXI wieku, jak żyć inaczej? Czy jest lepszy sposób na pokazanie młodszym pokoleniom - sukcesorom, jak uczyć się, niż pozwolić im obserwować, jak nestorzy uczą się od nich?
Właśnie tej perspektywie dedykujemy nasz nowy Festiwal Rodzin Biznesowych.
Mądry wspólny czas, ważne pytania, prawdziwe historie i najdoskonalsze lekcje życia, które wybrzmią już nadchodzącej wiosny - w nowej, odkrywanej przez nas wspólnie formule, do której Cię zapraszamy.
Źródła i notatki:
[1] Wiadomości ONZ z 17 stycznia 2013 r., https://news.un.org/en/story/2013/01/430122
[2] Więcej informacji o sytuacji Amazonii znajdziesz w raporcie Living Planet Report 2022, WWF, https://www.wwf.pl/living-planet-report-2022
[3] Jak mogłaby wyglądać „biogospodarka” w Amazonii?, World Resources Institute, https://www.wri.org/insights/what-could-bioeconomy-amazon-look
[4] OŚWIADCZENIE: Lula z Brazylii obiecuje powrót do globalnych działań na rzecz klimatu; Obietnice ochrony, World Resources Institute, Amazonahttps://www.wri.org/news/statement-brasils-lula-pledges-return-global-climate-action-promises-protect-amazon
[5] Zrównoważony rozwój i Cele Zrównoważonego Rozwoju, Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie, https://www.unic.un.org.pl/strony-2011-2015/zrownowazony-rozwoj-i-cele-zrownowazonego-rozwoju/2860#
[7] Hutchins G., Storm L., Regenerative Leadership: The DNA of life-affirming 21st century organizations
[8] Pic na wodę, Bartek Sabela, Magazyn Pismo, https://magazynpismo.pl/soczewka/pic-na-wode/